23 lutego – Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją – „Różne oblicz depresji u dzieci i młodzieży”

23 lutego – Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją – „Różne oblicz depresji u dzieci i młodzieży”

• Kategoria Aktualności
• 23 lutego 2024
• Beata

Depresja poza powszechnie już w dzisiejszych czasach rozpoznawalnymi objawami takimi jak obniżony nastrój cechujący się smutkiem, przygnębieniem, czasem drażliwością, złością  (nastrojem bardziej dysforycznym), zaburzeniami snu (np. wcześniejszym wybudzaniem się, wzmożoną sennością w ciągu dnia), brakiem apetytu, spadkiem zainteresowań czy też odczuciem zmęczenia oraz negatywnym postrzeganiem siebie („triada depresyjna” negatywne postrzeganie siebie, świata, przyszłości) w biegu życia, na różnych etapach rozwojowych, przyjmuje niekiedy różne oblicza – „zakłada maski”.

I tak poza specyficznymi, wyraźnymi objawami depresji, o których wspomniałam powyżej, może ona często kryć się pod mniej specyficznymi objawami – niespecyficznymi oznakami, które dla różnych etapów rozwojowych będą wyglądać trochę inaczej. Niewątpliwie utrudnia to postawienie właściwej diagnozy dotyczącej źródeł cierpienia, dolegliwości, których doświadcza konkretna osoba i udzielenie jej adekwatnej pomocy.

I tak, jeśli chodzi o okres wczesnego i średniego dzieciństwa (do szóstego roku życia) takimi niespecyficznymi objawami depresji mogą być zgłaszane dolegliwości bólowe – na przykład  bóle głowy i brzuszka u przedszkolaków, trudności ze snem, drażliwość. Niekiedy może przybierać formę lęku przed rozstaniem z opiekunem czy niepokojenie o niego (lęk separacyjny) albo też próby kompensacji negatywnego obrazu siebie poprzez dążenie do jak najlepszego perfekcyjnego wykonania różnych czynności, nabycia umiejętności (np. sześciolatek starający się być najlepszym na boisku aby zadowolić rodzica i „móc” o sobie pomyśleć dobrze).

W wieku szkolnym, poza wspomnianymi niespecyficznymi oznakami depresji, niekiedy występującymi na poprzednim etapie rozwoju, jej manifestację mogą stanowić m.in. trudności z koncentracją uwagi, znudzenie i różnego rodzaju problemy szkolne ale też związane
z kontrolą emocji – zachowania agresywne, labilność emocjonalna czy też separacja, wycofanie się z kontaktów z rówieśnikami bądź niekiedy obserwowalne pobudzenie psychoruchowe.

U osób wkraczających w adolescencję – w początkową fazę dojrzewania – przeżywana depresja może objawiać się, poza niespecyficznymi objawami z poprzedniego okresu rozwojowego, także w postaci różnego rodzaju zachowań autodestrukcyjnych czyli zachowań wymierzonych do własnej osoby – możemy tu mówić o różnego rodzaju ryzykownym stosowaniu substancji psychoaktywnych ale też innych zachowaniach – np. okaleczających. Sygnały depresji mogą stanowić dodatkowo zachowania o tzw. charakterze acting-out („wybuchowe”) ale też duża zmienność nastroju czy pojawiający się niepokój.

U starszych nastolatków (w tzw. późniejszej fazie adolescencji – od około 16 roku życia) poza typowymi oznakami depresji, w które wchodzi między innymi czasami poczucie rezygnacji, bezsensu życia oraz niekiedy pojawiającymi się myślami suicydalnymi, oznakę depresji może stanowić wzmożona wrażliwość na jakiekolwiek sygnały odrzucenia, niezrozumienia ze strony otoczenia – rówieśników, dorosłych bądź niekiedy wycofanie się z kontaktów społecznych ale i zachowania o charakterze działań impulsywnych, ryzykownych,  agresywnych.

Drogi Rodzicu, drogi Wychowawco! kiedy widzisz, któreś z danych objawów u Twojego dziecka, wychowanka –
nie zakładaj z góry, że ono jest złe, tak ma, że to zapewne jest jego złośliwość lub złe wychowanie! Poświęć mu odrobinę czasu na rozmowę, obserwację, może zasięgnij informacji u specjalisty, którym najbliżej może okazać się psycholog szkolny. Być może Twoje dziecko właśnie doświadcza depresji! Potrzebuje Twojej pomocy i wsparcia a być może nawet działań specjalistycznych. Za nim osądzisz, poczekaj!! Przyjrzyj się dokładnie sytuacji! Być może Twoje dziecko, Twój wychowanek po prostu zmaga się z depresją i potrzebuje Twojej pomocy – potrzebuje skorzystać z Twojej mądrości – doświadczenia, wiedzy! (czasem polegającej na przekierowaniu do odpowiedniego specjalisty – psychologa, psychoterapeuty, psychiatry).

Bądź czujny i rozważny! Nie przypinaj pochopnie etykietek!

Literatura:

Cierpiałkowska L., Sęk H. (2020) Psychologia kliniczna Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN;

Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L., Borkowska A. R. (2020) Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN